Statiegeld

De afzet van PET-flessen en blikjes groeit sinds het begin van deze eeuw zeer sterk, voor steeds meer dranken en in steeds meer formaten. In 2017 werden er wereldwijd één miljoen plastic flesjes per minuut verkocht. Alleen al in Nederland gaan er jaarlijks 1,5 miljard PET-flessen en 1,8 miljard blikjes als drankverpakking over de toonbank. In Vlaanderen zijn dat 1,2 miljard PET-flessen en 915 miljoen blikjes.

De enorme groei van deze hoeveelheid drankverpakkingen zorgt voor een onaanvaardbare toename van de hoeveelheid afgedankte flesjes en blikjes die moeten worden ingezameld en opgeruimd. Na gebruik belandt slechts een deel van deze verpakkingen in de daarvoor bestemde inzamelingszak of -bak. Plastic flesjes en blikjes zijn op dit moment verantwoordelijk voor ongeveer 40 procent van het volume van het zwerfafval.

In Nederland en België zijn zo’n 80% van de mensen voorstander van statiegeld op plastic flessen en blikjes. De steun voor statiegeld leeft onder brede lagen in de bevolking. Bij iedere politieke partij is een ruime meerheid van de kiezers voorstander van invoering en uitbreiding van statiegeld, zowel in Nederland als in België.

Plastic flessen, de doppen en blikjes vallen onder de tien meest gevonden stuks zwerfafval op de stranden. Eenmaal in het water worden flessen onderdeel van de plastic soep, de drijvende vuilnisbelten in de oceanen. Omdat plastic niet vergaat, vormt het een extra groot probleem voor natuur en milieu. De productie en vervuiling van plastic is inmiddels zo sterk toegenomen dat 50 tot 80 procent van het afval op zee bestaat uit plastics die voornamelijk van het land komen. Ook op het land vormen flesjes en blikjes een probleem. Koeien en andere landdieren worden ziek of sterven als stukjes blik en plastic in hun voedsel terecht komen.

 

Statiegeld vermindert de opruimkosten

De opruimkosten voor het zwerfvuil liggen zeer hoog en worden veelal gedragen door gemeenten. Het Nederlandse zwerfafvalbeleid kost ieder jaar ongeveer 250 miljoen euro (15,10 euro jaarlijks per inwoner). In Vlaanderen worden de jaarlijkse zwerfafvalkosten geschat op 164 miljoen euro (25,64 euro jaarlijks per inwoner). Deze kosten worden voor 77 tot 90% door gemeenten betaald en zijn dus voor rekening van de inwoners van Nederland en Vlaanderen en daarmee dus de belastingbetaler, betaald.

Statiegeld helpt om deze kosten te verminderen. De invoering van statiegeld levert de Nederlandse gemeenten een maximale besparing op van 80 miljoen euro, ieder jaar opnieuw. In Vlaanderen is in studiewerk naar de kosten en effecten van statiegeld, becijferd dat er jaarlijks 20,1 miljoen op de zwerfafvalkosten kan worden bespaard. Dit getal werd later bijgesteld naar 9,4 tot 18,8 miljoen euro, maar hierbij werd uitgegaan van een zwerfafvalkost van 61 miljoen euro. Recent studiewerk laat echter zien dat de totale kost 164 miljoen bedraagt, waardoor de besparing met statiegeld ook aanzienlijk groter is.

Sinds 2006 zijn Nederlandse bedrijven wettelijk verplicht om maatregelen te nemen gericht op het voorkomen van zwerfafval. Het bedrijfsleven richt echter vooral de aandacht op ‘de burger die zwerfafval veroorzaakt’ en op het symbolisch opruimen van zwerfafval. Overheden en bedrijven steken miljoenen euro’s in bewustwordingscampagnes en opruimacties (clean ups). Dit alles zonder structureel resultaat: onze straten, stranden en natuurgebieden blijven vervuild.

 

Statiegeld zorgt voor betere recycling

Statiegeld is het enige systeem waarmee gebruikte flessen zonder bijmenging van andere plastics, mogen worden gebruikt voor de productie van nieuwe plastic flessen in contact komen met voedsel. Het garandeert een hoge kwaliteit en verzekert dat de flessen afkomstig zijn van voedseltoepassingen, wat belangrijk is om te voldoen aan Europese regelgeving voor voedselveiligheid. Flessen uit systemen zoals Fost Plus of Plastic Heroes kunnen enkel worden gebruikt voor nieuwe flessen als die worden bijgemengd met plastic flessen uit een statiegeldsysteem.

Systemen waarbij drankverpakkingen opnieuw worden gevuld zijn gebaseerd op een vorm van statiegeld. Het opnieuw vullen van flessen is duurzamer dan ze te vernietigen en te recyclen.

Met statiegeld worden aanzienlijk hogere inzamel- en recyclingpercentages gerealiseerd dan via Fost Plus of Plastic Heroes. De recyclingcijfers van statiegeldflessen in Noorwegen (88%), Nederland (grote flessen: 95%) en Duitsland (96-98%) liggen significant hoger dan de inzamelcijfers van flessen zonder statiegeld bijvoorbeeld de cijfers in België (maximaal 61% tot 67%) en in Nederland (kleine flessen: maximaal 58%, waarschijnlijk aanzienlijk lager).

Ook bij blikjes leidt statiegeld tot een betere recycling. Aluminium blikjes hebben een zeer hoge CO2-voetafdruk als ze niet goed worden gerecycled. In Vlaanderen wordt slechts 65,64% van de metalen verpakkingen gerecycleerd, waarvan ongeveer de helft van de metalen verpakkingen worden ingezameld via de pmd-zak. Een aanzienlijk deel van de metalen verpakkingen belandt in de restafvalzak, zwerfvuil of straatvuilnisbakken, waarna het in de afvalverbrandingsinstallatie terecht komt. Uit een Nederlandse studie naar de kosten en effecten van statiegeld blijkt dat er ongeveer 38% van het aluminium verloren gaat wanneer het terecht komt in een verbrandingsoven. Nederland heeft echter modernere afvalverbrandingscentrales met modernere aluminium-scheidingsinstallaties. De verwachting is dat de verliezen in Vlaanderen hoger zijn. Met statiegeld worden dus aanzienlijk meer flessen en blikjes selectief ingezameld.

 

Recycling Netwerk wil:

Statiegeld op blikjes en plastic flesjes is dé manier om een duurzaam beheer van grondstoffen te realiseren en zwerfafval te verminderen. Recycling Netwerk pleit daarom voor de invoering van statiegeld op alle plastic en blikken drankverpakkingen. Hiermee wordt de producentenverantwoordelijkheid uitgebreid: producenten moeten worden verplicht om de materialen weer in te nemen en de grondstoffen te hergebruiken.

Lopende campagnes:

  • Back to Sender-campagne: De drankenproducenten die met wegwerpverpakkingen werken, worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor hun product door blikjes en kleine PET-flesjes uit het zwerfafval terug te sturen, zowel fysiek per post als via social media.

 

  • De Statiegeldalliantie: Samen met een diverse groep maatschappelijke organisaties, lokale overheden, milieu- en natuurorganisaties, boerenorganisaties en bedrijven bundelen we onze krachten en versterken we onze stem richting de Belgische en Nederlandse regering om de statiegeldsystemen uit te breiden naar plastic flesjes en blikjes.

 

Eerdere campagnes:

 

Lees meer over statiegeld

Recente artikels over statiegeld