Ondanks de vele voordelen en goede voorbeelden uit het buitenland, hebben de Nederlandse en Belgische regeringen nog steeds geen definitieve besluiten voor de invoering van statiegeld genomen. Wie is voor, en wie is er nog tegen?
Peilingen: wat vinden de mensen van statiegeld?
81 procent van de Nederlanders is positief over statiegeld op drankverpakkingen. Dat blijkt uit de antwoorden van bijna 25.000 Nederlandse respondenten op een opiniepeiling uitgevoerd door GfK. Deze cijfers van GfK liggen in lijn met de cijfers die EenVandaag publiceerde op basis van een onderzoek onder het Opiniepanel.
Opmerkelijk is dat er ook bij de regeringspartijen die zich nog niet uitspraken of standpunten tegen statiegeld innamen, er een hele ruime meerderheid van hun kiezers voorstander is van statiegeld. 83 procent van de kiezers die bij de landelijke Tweede Kamer verkiezing voor het CDA stemden is op dit moment voorstander van de uitbreiding van statiegeld. Onder de D66-kiezers en ChristenUnie-kiezers gaat het in beide gevallen om 85%. Zelfs van de kiezers van de VVD, die zich nog niet voor statiegeld uitsprak, wil 79 procent uitbreiding van statiegeld naar kleine plastic flesjes en blikjes.
In België bleek in maart 2017 uit een enquête van Test-Aankoop onder 1.150 respondenten dat 66 procent van de Belgen voor statiegeld was. Een jaar later is inmiddels al 82 procent van de Belgen positief over statiegeld op drankverpakkingen, blijkt uit een opiniepeiling van GfK onder 5.134 Belgen.
Opmerkelijk hierbij is dat ook bij de kiezers van regeringspartijen N-VA (80%), Open VLD (75%) en MR (88%) een hele grote meerderheid voorstander is van statiegeld. Nochtans spraken deze regeringspartijen zich vooralsnog niet positief uit over statiegeld. 87% van de Belgen is bovendien van mening dat statiegeld in België het zwerfafval kan verminderen.
Organisaties, bedrijven en lokale overheden
Maatschappelijke organisaties, gemeenten, waterschappen, provincies, afvalbedrijven en vele andere organisaties pleiten voor uitbreiding van statiegeld. Voor hen staan de voordelen van statiegeld, zoals minder vervuiling, minder hinder, lagere kosten en een schonere omgeving, als een paal boven water. In 2014 sprak 94% van de gemeenten tijdens een congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten hun steun uit voor statiegeld op drankverpakkingen.
Organisaties die voorstander zijn van statiegeld verenigen zich in De Statiegeldalliantie. De Statiegeldalliantie is een Belgisch-Nederlands initiatief met als doel het brede maatschappelijke draagvlak voor statiegeld op plastic flesjes en drankblikjes te tonen. De alliantie werd op 27 november 2017 gelanceerd.
Het initiatief is een groot succes. Een jaar na de oprichting zijn al meer dan 800 partners aangesloten. Daarbij meer dan de helft van de Vlaamse steden en gemeenten en bijna alle Nederlandse gemeenten, 11 provincies, supermarktketen Ekoplaza, het bedrijf Ecover en honderden bedrijven, verenigingen en stichtingen. Samen stellen ze deze eenvoudige, heldere vraag aan de Nederlandse en Belgische regeringen: Voer in 2018 statiegeld in op álle PET-drankflessen en drankblikjes!
Bedrijven
Ondanks het brede maatschappelijke draagvlak is de uitbreiding van statiegeld in België en Nederland nog steeds geen feit. Vanuit enkele bedrijfssectoren bestaan grote bezwaren tegen statiegeld. Hierbij valt te denken aan (belangenorganisaties van) supermarktketens, zoals Albert Heijn en Colruyt, en frisdrankproducenten, zoals Coca-Cola en Spa. Juist deze (belangen)organisaties bepalen in sterke mate het standpunt dat namens ‘het bedrijfsleven’ naar voren wordt gebracht. Bedrijfssectoren die baat hebben bij statiegeld, zoals de recyclingsector en de reinigingssector, delven daarbij het onderspit.
De belangrijkste argumenten die zij tégen statiegeld op plastic flessen en blikjes komen er op neer dat het systeem kostbaar zou zijn en weinig effect heeft. In Nederland bestaat het systeem echter al, wat de kosten van uitbreiding beperkt houdt. Daarbij tonen de recente studies in Nederland en Vlaanderen aan dat het systeem helemaal niet duur hoeft te zijn.
Dat het effect wel degelijk groot is komt voort uit het feit dat in volume drankverpakkingen 40% uitmaken van het huishoudelijk verpakkingsafval en het zwerfafval. Als het aandeel PET-flessen en blikjes hiervan kan worden weggenomen met behulp van statiegeld, kunnen de andere inzamelsystemen zich richten op andere afvalstromen.
Het is interessant te weten dat retailers in landen met statiegeld veel positiever denken over het systeem. LIDL in Duitsland bijvoorbeeld heeft de kringloop zelf volledig gesloten en is daar ook trots op. Ze hebben zelf de faciliteiten om hun huismerk-drankflessen te produceren, te vullen en te recyclen. Zo slagen ze er ook in om hun flessen voor minstens 50% uit recyclaat te maken.
Ook de producent van schoonmaakproducten Ecover, dat zelf 100% gerecyclede PET-verpakkingen gebruikt, vraagt de invoering van statiegeld op PET, voor een gezonder milieu en om het aanbod van gebruikte PET te vergroten.