Elf organisaties die boeren, consumenten en het milieu vertegenwoordigen vragen aan de Belgische milieuministers om statiegelddecreten te maken die het zwerfvuil maximaal bestrijden.
Boerenorganisaties Algemeen Boerensyndicaat en Fugea, milieuorganisaties Bond Beter Leefmilieu, Canal It Up, Collectif de la Consigne Bruxelloise, Greenpeace, Herwin, Proper Strandlopers, Natuurpunt, Recycling Netwerk en consumentenorganisatie Test-Aankoop ondertekenden daartoe een gezamenlijke brief aan de milieuministers Zuhal Demir (Vlaanderen), Céline Tellier (Wallonië), Alain Maron (Brussel), Zakia Khattabi (federaal) en de (vice-)minister-presidenten van de drie gewesten.
De ondertekenaars pleiten er voor dat de statiegelddecreten aan consumenten het recht geven om hun statiegeld bij elk verkooppunt/supermarkt terug te innen. Dit systeem van ‘return-to-retail’ is de standaard in succesvolle statiegeldlanden. Er is geen land dat 90% gescheiden inzameling van verpakkingen haalt zonder dit model. De innameplicht voor retail is ook belangrijk om de juridische verdeling van verantwoordelijkheden tussen enerzijds drankenproducenten en anderzijds retail duidelijk te regelen. Een inzamelsysteem via verkooppunten maakt ook de ontwikkeling van hergebruik van verpakkingen mogelijk.
De briefschrijvers vragen de ministers om niet langer te wachten op nog te beginnen onderzoeken en proefprojecten die Fost Plus beweert te zullen doen naar een scansysteem. In dat nog niet bestaande systeem, zouden de mensen elke verpakking individueel moeten scannen met smartphone of handscanner. En ook de openbare vuilbak of de blauwe zak waar ze de verpakking in gooien. Daartoe moet een app geïnstalleerd worden en een internetverbinding beschikbaar zijn. De app moet aan de persoonlijke bankrekening gekoppeld worden.
Bij dat Fost Plus-scansysteem zijn er barrières. De technologie om unieke QR-codes op hoge snelheid op blikjes te drukken bestaat nog niet. Er zijn vragen over de fraudebestendigheid en privacy. Het is onduidelijk hoeveel zo’n systeem kost. En de vraag rijst of het systeem wel toegankelijk is voor mensen die niet digitaal vaardig zijn (46 procent van de Vlaamse bevolking ontberen de digitale basisvaardigheden). Er is ook de vraag of mensen wel direct hun geld terugkrijgen. Het is ook niet aangetoond of zo’n scansysteem overeenkomt met een wens van de consument.
Het blijft vooralsnog onduidelijk wanneer een scansysteem operationeel zou kunnen zijn. Het bedrijfsleven geeft aan dat zij nog verder onderzoek moet doen en testen moet uitvoeren naar de haalbaarheid van een digitaal statiegeldsysteem. Dit zou noodzakelijkerwijs jaren in beslag nemen, aangezien het gebaseerd is op een systeemontwerp dat nog nergens bestaat. Het is daarom onduidelijk of een dergelijk scansysteem überhaupt voor het einde van dit decennium kan worden geïmplementeerd.
De milieu, boeren en consumentenorganisaties geven samen de volgende adviezen zodat het statiegeldsysteem maximaal doeltreffend wordt in de strijd tegen zwerfvuil:
De organisaties merken ook op dat de Belgische gewesten zelfstandig kunnen beslissen om statiegeld op drankverpakkingen in te voeren, maar idealiter samen beslissen over de modaliteiten van het systeem.
Op basis van ervaringen in andere EU-landen, is voor de invoering van een statiegeldsysteem zo’n 12 tot 18 maanden nodig vanaf het moment dat de wetgeving van kracht wordt. Rekening houdend met de nodige stappen in de politieke besluitvorming, zou in 2025 het volledige statiegeldsysteem operationeel kunnen zijn. “U krijgt alvast onze steun voor de uitvoering hiervan”, besluiten de organisaties hun brief.
Lees de brief hier.