De afgelopen dagen is er vanuit alle hoeken van de samenleving gereageerd op de oorlog in Oekraïne. Veel mensen hebben een knoop in hun maag door de verschrikkelijke gebeurtenissen. In de eerste plaats natuurlijk om het leed dat de oorlog veroorzaakt onder de Oekraïners. Ook omdat dit, sinds de Tweede Wereldoorlog, het eerste gewapend conflict is binnen Europa met risico op uitbreiding naar het Europees grondgebied en daarbuiten.

Russisch gas

De Europese overheden hebben Rusland al verregaande sancties opgelegd. Zelf kunnen we als burgers ook wat doen voor Oekraïne dat weinig moeite kost en tegelijkertijd voor een lagere energierekening zorgt. Als iedereen de verwarming thuis 1°C lager zet, gebruiken we nationaal grofweg 1% minder aardgas. Daarmee verkleinen we onze afhankelijkheid van de Russische gasleverancier Gazprom. De media besteedt uitgebreid aandacht aan de rol van Gazprom als dé geldmachine waarmee de Russische president Poetin deze oorlog betaalt. Dus minder aardgasgebruik helpt om die geldkraan een beetje dicht te draaien. Van het Nederlandse gasgebruik komt 15% uit Rusland volgens Zembla.

Het gasverbruik van een gemiddeld Nederlands huishouden kost 104 euro per maand ofwel 1248 euro per jaar volgens United Consumers. De Nederlandse huishoudens kunnen per jaar 120 euro besparen door de verwarming een graad lager te zetten als ze thuis zijn berekende  Milieucentraal. Dat komt neer op 9,6% minder op de jaarlijkse gasrekening van huishoudens, ofwel ruim 1,2% minder op het hele Nederlands energieverbruik waaraan huishoudens volgens het Compendium van de Leefomgeving met 12,8% bijdragen.

Gas uit Groningen

Mocht Nederland de aardgascontracten met Gazprom (kunnen) opzeggen, dan heeft het lager zetten van de verwarming een gunstig bijeffect. Het voorkomt dat er ter compensatie meer gas uit Groningen moet komen. In Nederland leeft immers ook breed de wens om de Groningse gaskraan juist dicht in plaats van verder open te draaien.

Minder gebruik van aardgas en andere energievormen leidt ook tot minder uitstoot van het klimaatgas kooldioxide. Het nieuwste IPCC-rapport laat zien dat de gevolgen van klimaatverandering steeds zichtbaarder worden, en kettingreacties in gang zetten die steeds moeilijker te keren zijn. Dus ook vanuit die invalshoek is het een goed idee om minder gas te gebruiken.

Op de site van Milieucentraal staan diverse tips over hoe u, via het slim verwarmen van uw huis, minder gas kunt verbruiken en zo de Nederlandse afhankelijkheid van Gazprom kunt verminderen.

Afhankelijkheid van grondstoffen 

De huidige oorlog in Oekraïne legt opnieuw bloot hoe afhankelijk we als Nederland en Europa zijn geworden van buitenlandse grondstoffen. Bovendien leidt de winning en -verwerking van grondstoffen vaak tot uitbuiting, sociale conflicten en schade aan de natuur en het milieu in de herkomstregio’s. Nederland en Europa proberen via circulaire economiebeleid, wat eigenlijk gewoon grondstoffenbeleid is, de afhankelijkheid van te importeren grondstoffen en de daarmee gepaard gaande sociale, natuur, en milieu gevolgen te verminderen.

Recycling Netwerk Benelux (RNB) zet zich in voor beter circulaire economiebeleid gebaseerd op preventie, hergebruik en hoogwaardige recycling. Plastic verpakkingen zijn een terugkerend item omdat ze worden gemaakt uit aardgas en -olie, en vaak eindigen als zwerfafval in het milieu of de plastic soup in zee eindigt. Energiebesparing is in het werk van RNB wel belangrijk, maar geen focuspunt. We brengen bovenstaande echter graag onder de aandacht als kleine maar praktische bijdrage die we zelf als burgers kunnen leveren. Alle kleine beetjes helpen, ook in grote conflicten als deze.