Statiegeld is de beste manier om hergebruik van petflesjes te garanderen. Met dat standpunt kreeg Sandra Korthuis, lid van de VNG-directieraad, de handen op elkaar in het Scheveningse Circustheater. Artikel in VNG Magazine door Simon Kooistra, met standpunten van Recycling Netwerk erin.
Sandra Korthuis was vorige week een van de sprekers tijdens een congres van de VAOP, een coöperatieve vereniging van 175 gemeenten die de krachten bundelt bij de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval.
Twee jaar geleden sloten VROM, VNG en het verpakkende bedrijfsleven na moeizame onderhandelingen een akkoord over de gescheiden inzameling en recycling van verpakkingen. Het bedrijfsleven was niet bereid statiegeld te heffen op petflesjes, maar heeft zich wel verplicht de door gemeenten ingezamelde kunststof verpakkingen (waaronder petflesjes) te recyclen. Gemeenten krijgen de kosten voor de inzameling vergoed uit het Afvalfonds. Per 1 januari 2010 moeten alle gemeenten een inzamelsysteem voor kunststof verpakkingsafval hebben.
Open einden
Het akkoord met VROM en het bedrijfsleven loopt in 2012 af. Als het aan Korthuis ligt, komt de mogelijkheid van statiegeld daarna weer in beeld. ‘De producentenverantwoordelijkheid is nu slap ingevuld’, zei ze tijdens het VAOP-congres. ‘Als ik twee jaar geleden had geweten wat ik nu weet, had ik me anders opgesteld in de onderhandelingen. Producenten duiken weg voor hun verantwoordelijkheid en VROM grijpt onvoldoende in.’
Korthuis: ‘Het recyclesysteem is nog lang niet uitgekristalliseerd. Er zitten open einden is. Zo kunnen producenten zich onttrekken aan hergebruik door het aangeboden afval af te keuren, bijvoorbeeld omdat het niet goed is gesorteerd of om andere redenen niet aan hun kwaliteitseisen voldoet. Gemeenten willen niet af van de inzameling, maar wel van de onzekerheden en het gedoe. Bovendien willen ze de garantie dat de kosten van de inzameling worden gecompenseerd, zeker nu de hoogte van de afvalstoffenheffing onder druk staat.’
De invoering van statiegeld kan deze bezwaren voor een deel van het kunststof afval ondervangen. Allereerst voor petflesjes, maar wat Korthuis betreft ook voor andere verpakkingen. ‘Waarom geen statiegeld op shampooflacons?’
Uit ervaringen in België, Duitsland en Scandinavië blijkt dat statiegeld zorgt voor een hoog inzamelingspercentage met een hoogwaardige kwaliteit. Bovendien wordt op die manier zwerfafval effectief tegengegaan. Als je er statiegeld voor krijgt, laten mensen flesjes niet meer zo gauw op straat achter en als ze het wel doen, rapen anderen de flesjes wel op.
Hallelujaverhalen
Het Recycling Netwerk, de koepelorganisatie van milieuorganisaties als Greenpeace, Milieudefensie en Natuur en Milieu, is ook sterk voorstander van statiegeld op verpakkingsmateriaal. Volgens Robbert van Duin van deze organisatie is de inzameling van plastic nog geen succes, ondanks de ‘hallelujaverhalen’ van het bedrijfsleven.
Jan Storm, directeur van Nedvang, dat het verpakkende bedrijfsleven verenigt, blijft mordicus tegen statiegeld: ‘Wij geloven er niet in en kiezen voor een integrale aanpak.’
Nedvang is optimistisch over de prestaties van gemeenten bij de inzameling van kunststof afval. Volgens hem zijn 340 gemeenten er inmiddels mee begonnen of bezig met de voorbereiding. Gemeenten kunnen daarbij kiezen tussen voor- of nascheiding. Nedvang stimuleert de gescheiden inzameling met haar Plastic Heroes campagne.
De methodes van inzameling lopen sterk uiteen. De gemeenten Grootegast, Leek en Marum kregen tijdens het VAOP-congres de Recycling Award voor hun milieuzak, omdat ze daarmee 52 tot 62 kilogram per inwoner per jaar inzamelen, een recordomvang. Ruim negen van de tien inwoners doen mee. Maar uitgerekend deze succesvolle methode stuit op kritiek van het bedrijfsleven, omdat in de milieuzak ook sappakken worden verzameld. Daarom krijgt de gemeente hiervoor een lagere vergoeding dan gebruikelijk voor kunststof afval.
VAOP-voorzitter Jan Oosterhof, tot voor kort burgemeester van Kampen, adviseerde gemeenten nu niet te investeren in dure inzamelsystemen, maar eerst af te wachten hoe de markt zich ontwikkelt. Ze moeten zich niet tegen elkaar laten uitspelen, maar hun talenten combineren, zoals in VAOP-verband al gebeurt.
Oorspronkelijke artikel uit VNG Magazine van 9 oktober 2009.